Op zoek naar nieuwe vormen van individualisme. Vertooganalyse en schaalconstruct

Onze onderzoeksgroep verricht sinds 1988 empirisch onderzoek naar de verspreiding van individualistische opvattingen en vertogen in Vlaanderen. Het utilair individualisme combineert een negatief en wantrouwend mensbeeld met de opvatting dat het natuurlijk en zelfs wenselijk is individueel het eigenbelang na te streven. Dit vertoog wordt voornamelijk gedragen door lager opgeleiden en is geassocieerd met gevoelens van individuele machteloosheid. Hoger opgeleiden combineren gevoelens van individuele handelingsbekwaamheid met een afwijzing van het utilair individualisme. Empirisch onderzoek wees uit dat hoger opgeleiden, ondanks hun afwijzing van het utilair individualisme, geen gepriviligeerde band te hebben met de traditionele collectivistische vertogen (zoals gedragen door sociaal-democratische en christen-democratische bewegingen), maar dat hier nieuwe vormen van individualisme, die gericht zijn op zelfontplooing en authenticiteit, gestalte krijgen. Het doctoraatsonderzoek van Anton Derks gaat na in welke mate deze opvattingen uitgekristalliseerd zijn in één of meerdere consistentevertogen en hoe deze opvattingen zich verhouden tot sociaal-culturele en politiek-maatschappelijke waarden en opinies. De analyse van kwantitatief surveymateriaal wordt gecombineerd met kwalitatief veldwerk (diepte-interviews).