Duaal leren is meer dan alleen maar al doende leren

De huidige Vlaamse regering heeft beslist om het stelsel van Leren en Werken, dat momenteel bestaat uit het Deeltijds Beroepssecundair Onderwijs (DBSO) en de Leertijd, te hervormen en duaal leren ook uit te rollen in het voltijds secundair onderwijs. Vanaf 1 september 2019 moet het in principe mogelijk zijn duaal leren te volgen bij elke onderwijsverstrekker, voor een selectie van opleidingen in zowel het BSO als het TSO. Deze hervorming biedt zeker kansen, maar brengt ook een aantal risico’s met zich mee. Wie deze hervorming tot een goed einde wil brengen en van duaal leren de leervorm van de toekomst maken, brengt de valkuilen best zoveel mogelijk in rekening.

In de voorbije twee jaar heeft het Steunpunt SONO, in opdracht van de Vlaamse Overheid, onderzoek gevoerd naar de kansen en gevaren van deze veralgemening van duaal leren in het Vlaamse secundair onderwijs. Ilse Laurijssen werkte mee aan de studiedag en de review studie die verscheen als boek.

Betere tewerkstellingskansen

Laten we beginnen met de kansen. Gemiddeld was de Vlaamse jeugdwerkloosheidsgraad tijdens de voorbije tien jaar drie maal hoger dan de werkloosheidsgraad onder de volledige beroepsbevolking. Ter vergelijking: in Duitsland was deze verhouding slechts anderhalf. Dat de arbeidsmarktintrede van jongeren in Vlaanderen vlotter kan verlopen en een hervorming van het beleid ter zake zich opdringt, is dus duidelijk. Bovendien wijst meer gedetailleerd internationaal wetenschappelijk onderzoek uit dat jongeren die hun opleiding secundair onderwijs hebben behaald via duaal leren, beter scoren op het vlak van hun tewerkstellingskansen dan andere jongeren zonder diploma hoger onderwijs.

De reden voor dit succes van duale opleidingen is duidelijk. Omdat jongeren op de werkvloer worden opgeleid, leren ze vaardigheden die de arbeidsmarkt wenst en zijn ze na hun opleiding meteen inzetbaar. Bovendien levert duaal leren jongeren ook contacten op, waardoor ze sneller en efficiënter een job kunnen vinden.

Aandacht algemene vaardigheden

Toch wordt de geplande Vlaamse hervorming niet automatisch een succesverhaal. Duaal leren houdt ook risico’s in. De focus van duale opleidingen op een specifiek beroep is meteen ook het grootste gevaar. Vaardigheden gekoppeld aan een specifieke job zijn meer onderhevig aan veroudering dan algemene vaardigheden. Zeker in tijden waarin technologieën snel veranderen als gevolg van robotisering en digitalisering lijkt dit problematisch. Bovendien bemoeilijkt duaal leren de gelijktijdige opbouw van algemene en vaktechnische competenties, waardoor tijd gespendeerd aan de ene vaardigheid ten koste gaat van de andere. Best wordt de aandacht voor algemene vaardigheden binnen duale opleidingen dus niet veronachtzaamd.

Ongelijke toegang aanpakken

Een ander gevaar schuilt in de toegang tot duaal leren. Omdat jongeren doorgaans mee verantwoordelijk zijn voor het vinden van een werkplek en werkgevers een voorkeur hebben voor kansrijke profielen (bijvoorbeeld jongeren zonder studievertraging), dreigen bepaalde groepen uit de boot te vallen. Extra maatregelen die de ongelijke toegang tot werkplekleren aanpakken zijn aangewezen.

Kwaliteitsregels versterken

Tot slot is ook de bewaking van de kwaliteit van de opleidingen en de werkleerplekken van belang. Duaal leren is meer dan alleen maar al doende leren; van werkgevers wordt verwacht dat ze leerjongeren een brede waaier aan welomschreven vaardigheden aanleren en hen opleiden tot bekwame vaklui. Deze kwaliteitsvereiste zal helpen om leerlingen en hun ouders ervan te overtuigen dat duaal leren een valabele keuze is. Sommige Vlaamse regels op het vlak van de kwaliteitsbewaking zijn momenteel ook duidelijk minder strikt dan in Duitsland. Laten we deze regels versterken.

Lees het volledige opiniestuk van de onderzoekers van de onderzoekers in De Morgen.

De resultaten werden 11 januari 2019 voorgesteld op de studiedag ‘Duaal leren in Vlaanderen: kansen en gevaren’.

De resultaten van de reviewstudie zijn tevens beschikbaar als boek en rapport van het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen: