De arbeidsmarktperspectieven van een beroepsgerichte opleiding. Een analyse van de eerste jaren van Vlaamse schoolverlaters op de arbeidsmarkt.

Laurijssen, I., I. Glorieux (2017): De arbeidsmarktperspectieven van een beroepsgerichte opleiding. Een analyse van de eerste jaren van Vlaamse schoolverlaters op de arbeidsmarkt. Research paper SONO/2017/OL1.7/1, Gent: Steunpunt Onderwijsonderzoek - TOR 2017/20.

Abstract

Beroepsgerichte onderwijssystemen staan bekend om hun vlotte transitiefase van onderwijs naar de arbeidsmarkt. Maar hoewel de tewerkstellingskansen voor beroepsopgeleide jongeren beter zijn, zijn de voordelen van een beroepsgerichte opleiding minder overtuigend op het vlak van andere indicatoren van de kwaliteit van het werk. De verwezenlijkingen van het beroepsgericht onderwijs op het vlak van de integratie van schoolverlaters op de arbeidsmarkt worden in de literatuur dan ook bekritiseerd omdat deze groepen weghouden van betere beroepsposities. Bovendien, zoals recent onderzoek aangeeft, slaan de kortetermijnvoordelen van beroepsonderwijs bij de arbeidsmarktintrede mogelijk om naar nadelen in de latere arbeidsloopbaan.

In dit rapport analyseren we de arbeidsmarktervaringen van schoolverlaters in Vlaanderen met recente paneldata. Verminderen de initiële voordelen voor beroepsopgeleide jongeren ten opzichte van de algemeen opgeleiden na enkele jaren op de arbeidsmarkt? Gaat dit op voor zowel de tewerkstellingskansen als het loon? Zijn de conclusies afhankelijk van het type beroepsonderwijs en het onderwijsniveau? Ons onderzoeksdesign heeft een aantal troeven in vergelijking met veel van het recente onderzoek: a) We analyseren patronen van verandering gedurende de eerste jaren op de arbeidsmarkt in zowel tewerkstelling als loon, b) We passen multilevel groeimodellen toe om de intra-individuele verandering over de tijd te analyseren, c) We vergelijken verschillende vormen van beroepsgerichte opleiding op het niveau van zowel het secundair als het hoger onderwijs. We gebruiken data afkomstig van administratieve onderwijsdatabanken en daaraan gekoppelde socialezekerheidsgegevens voor de schoolverlaterscohorte van 2008 in Vlaanderen. Gezien deze arbeidsmarktregistraties bevatten per kwartaal laten ze toe de individuele trajecten op de arbeidsmarkt in detail te reconstrueren vanaf het moment van schoolverlaten tot ruim vijf jaar later.

Globaal bieden de bevindingen steun voor de vrees dat schoolverlaters uit een beroepsgerichte opleiding mogelijk over minder bagage beschikken om op langere termijn op de arbeidsmarkt mee te kunnen draaien. In het bijzonder is de beroepsoriëntatie van de gevolgde opleiding van belang voor het salarisniveau op langere termijn: ondanks relatief goede startsalarissen voor beroepsopgeleiden (in secundair en hoger onderwijs), kennen deze opleidingsgroepen vervolgens een minder snelle toename in hun loon, waardoor loonachterstanden ten opzichte van meer algemeen opgeleiden dan wel niet onmiddellijk maar wel reeds vanaf enkele jaren op de arbeidsmarkt ontstaan. Op het vlak van tewerkstellingskansen komt in het hoger onderwijs eveneens het verwachte verschil tussen algemeen en beroepsgericht opgeleiden naar voor. Beroepsgericht opgeleiden vinden sneller werk na schoolverlaten, maar in de daaropvolgende jaren is de toename in tewerkstellingskans sterker voor de algemeen opgeleiden. Een uitzondering hierop vormen de algemeen opgeleiden in het secundair onderwijs die de anderen niet bijbenen. Wel blijkt binnen de beroepsgerichte opleidingen van het secundair dat de relatieve voordelen van een sterkere beroepsspecialisatie (BSO versus TSO, zevende jaar versus derde graad) op langere termijn minder worden. De snellere toename van de tewerkstellingskansen voor algemeen opgeleiden is tenslotte eerder beperkt, zodat deze groepen na 5 jaar op de arbeidsmarkt nog niet de hogere tewerkstellingskansen van de meer beroepsgericht opgeleiden hebben bereikt.

Download: De arbeidsmarktperspectieven van een beroepsgerichte opleiding. Een analyse van de eerste jaren van Vlaamse schoolverlaters op de arbeidsmarkt.