Het maatschappelijk middenveld in Vlaanderen. Een onderzoek naar de sociale constructie van democratisch burgerschap

Elchardus, M., L. Huyse, M. Hooghe (2001): Het maatschappelijk middenveld in Vlaanderen. Een onderzoek naar de sociale constructie van democratisch burgerschap. Brussel: VUBPress (253 blz.) - TOR 2001/57.

Het maatschappelijk middenveld in Vlaanderen. Een onderzoek naar de sociale constructie van democratisch burgerschap

Abstract

Vlaanderen heeft traditioneel een bijzonder rijk uitgebouwd verenigingsleven: in elke gemeente zijn wel tientallen grote en kleine organisaties actief. Die verenigingen spelen een belangrijke rol bij de uitbouw van een democratische gemeenschap, en ze zorgen ervoor dat heel veel mensen op die manier vorm kunnen geven aan het democratisch burgerschap. Tegelijk noteren we echter ook klachten over wat soms gezien wordt als de te grote macht van het middenveld. Men stelt dan dat deze niet-verkozen organisaties in feite de dienst uitmaken in België, waardoor het primaat van de politiek wordt uitgehold. Dit boek is de neerslag van een uitgebreid en interuniversitair onderzoek naar het functioneren van het maatschappelijk middenveld in Vlaanderen. In acht hoofdstukken wordt geprobeerd een zo omvattend mogelijk beeld te schetsen van de problemen waarvoor het middenveld geplaatst wordt. Het verenigingsleven moet zich om te beginnen aanpassen aan veranderingen bij de bevolking: willen of kunnen de Vlamingen nog wel zo massaal participeren als in het verleden? En zorgen de verenigingen er inderdaad voor dat onze samenleving democratischer functioneert? Dit gedeelte van het boek is gebaseerd op een bevolkingsonderzoek bij ruim 1.300 Vlamingen. Het verenigingsleven wordt echter ook geconfronteerd met andere maatschappelijke veranderingen. Hoe zit het bijvoorbeeld met de vertegenwoordiging van de etnisch-culturele minderheden? Hebben de verenigingen al de weg gevonden naar het Europese besluitvormingsniveau? En kunnen ze de "concurrentie" aan van bijvoorbeeld de ombudsdiensten of de massamedia? Dergelijke meer toekomstgerichte vragen komen aan bod in het tweede deel van dit boek. Het geheel wordt besloten met enkele concrete aanbevelingen, waardoor dit boek niet alleen een wetenschappelijk belang heeft, maar zich ook richt tot beleidsverantwoordelijken en mensen die zelf actief zijn in het verenigingsleven. De redactie van dit boek berust bij Mark Elchardus (hoogleraar VUB), Luc Huyse (emiritus-hoogleraar KULeuven) en Marc Hooghe (onderzoeker VUB/deeltijds docent UIA). De teksten zijn van de hand van de redacteuren en van de onderzoeksters Ellen Van Dael (KULeuven), Katrien Meireman (KULeuven) en Wendy Smits (VUB).