Demotie en burgerschap. De culturele constructie van ongelijkheid in de kennismaatschappij

Pelleriaux, K. (2001): Demotie en burgerschap. De culturele constructie van ongelijkheid in de kennismaatschappij. Brussel: VUBPress (255 blz.) - TOR 2001/56.

Demotie en burgerschap. De culturele constructie van ongelijkheid in de kennismaatschappij

Abstract

Tussen de Expo van 1958 en de autoloze zondagen van 1973 kende ons land een aanzienlijke onderwijsexpansie, die de sociale ongelijkheid in de samenleving grondig veranderde. In de kennismaatschappij, die steunt op een hoge scholingsgraad van de bevolking, worden mensen eerder getaxeerd op hun diploma dan op criteria als afkomst, etnie en geslacht. Achter de schermen spelen die oude ongelijkheden nog een rol, maar we doen alsof enkel verdienste en inspanning onze levenskansen bepalen. Dat maakt de beleving van de ongelijkheid anders. Ze wordt immers geïndividualiseerd en geïnterpreteerd als een teken van eigen schuld of tekort. De oude ongelijkheid uitte zich cultureel in de tegenstelling tussen links en rechts, de nieuwe daarentegen leidde tot een culturele clivage. Die vormt de nieuwe breuklijn waarop "nieuwe" politieke partijen als Agalev en het Vlaams Blok konden ontstaan. De posities op die scheidingslijn zijn reeds ingenomen op het einde van het secundair onderwijs. Ze bepalen het verschil tussen leerlingen uit het algemeen vormend onderwijs en leerlingen uit het beroepsonderwijs. Samen met het gevoel achtergesteld te zijn en met een aantal specifieke smaakculturen creëert de breuklijn een subcultuur. Die komt uiteraard meer voor bij groepen die zich achtergesteld voelen, maar ze verspreidt zich ook los van achterstelling en zelfs los van het gevoel van achterstelling. Het onderzoek steunt op een aantal grootschalige enquêtes, en wil tevens een brug slaan tussen survey-onderzoek en cultuursociologie. Het boek richt zich niet alleen tot studenten en wetenschappers, maar ook tot iedereen die geïnteresseerd is in het veranderende politieke landschap, het onderwijssysteem en de sociale ongelijkheid.